Dordtse proef kan doorbraak zijn in landelijke aanpak: koortstherapie moet zieke kastanjebomen redden
De gemeente Dordrecht is een proef begonnen met een nieuwe behandelmethode tegen de kastanjebloedingsziekte. Door stam en takken in te pakken met infraroodmatten wordt de boom verwarmd en sterven de ziekmakende bacteriën. ,,We geven koortstherapie.”
Van de 2000 kastanjes die Dordrecht ooit telde, bijvoorbeeld in het historische centrum, zijn er nog 800 over. En daarvan is de helft ziek. Aangetast door de kastanjebloedingsziekte. Die wordt veroorzaakt door een bacterie die zich in de sapstromen en dus de voedselkanalen van de boom nestelt. Die raken verstopt, waardoor roestbruine plekken op stam en takken ontstaan en de boom een stroperige vloeistof begint te ‘bloeden’. De kruin wordt dunner, bladeren kleuren herfstbruin en uiteindelijk gaat de boom dood of hij wordt gekapt.
‘Een blijvertje’
Volgens boombeheerder Rudy Scheper van de gemeente is de ziekte ‘een blijvertje’ en zullen meer bomen in de toekomst het loodje leggen. De gemeente voert echter serieus strijd tegen boomziektes en stelt daar sinds 2019 extra geld voor beschikbaar. ,,In andere steden van vergelijkbare grootte is soms 90 procent van de kastanjes aangetast, dus staan wij er relatief nog goed voor. Maar als elke keer de helft van de bomen is aangetast hou je op den duur niets over”, zegt Scheper.
Zo verdwenen in de Dordtse binnenstad al diverse oude kastanjes. In 2019 waaide een boom aan het Vlak om, bovenop een geparkeerde auto. ,,Die leek gezond, maar was tot zijn wortels aangetast. Collega-gemeenten hebben elk jaar tien van dat soort incidenten”, zegt Scheper.
Dat de boomziekte te behandelen is met warmte was al bekend in wetenschappelijke kringen. Alleen bestond daarvoor nooit een makkelijke en praktisch toe te passen behandelmethode. Dordrecht experimenteerde eerder met een methode waarbij slangen met warm water rond de boom worden gewikkeld om de stam te verwarmen. Dat bleek echter onhandig, duur en tijdrovend.
Scheper: ,,Die installaties moesten opgebouwd en afgebroken worden en moesten 24 tot 48 blijven staan. Daarmee konden we slechts vier bomen in drie dagen tijd behandelen.”
De boomchirurgen van Treehold bedachten een nieuwe methode. Zij pakken de boom in met buigbare infraroodmatten, een soort omgekeerde zonnepanelen. Die geven net als bij een zonnebank infraroodstralen af waarmee de bast verwarmd wordt. Ondertussen houden sensoren op de matten de temperatuur in de gaten. ,,Eigenlijk is het een hele oude techniek die ons lichaam ook toepast. We geven de boom koortstherapie”, legt Marc Derksen van Treehold uit.
Veel bomen tegelijk
Dat luistert nauw. Bij een temperatuur van 42,5 graden Celsius sterven de bacteriën. Wordt het warmer dan 46 graden, dan sterft de boom. Het grote voordeel is dat de matten eenvoudig om de boom te wikkelen zijn en dat behandeling slechts een uur duurt. Treehold heeft tien sets en kan dus veel bomen tegelijk behandelen.
De monsters die voor en na de behandeling worden genomen worden opgestuurd naar de Universiteit Wageningen (WUR). Die neemt PCR-testen om te zien of het aantal bacteriën afneemt. ,,In het laboratorium zagen we dat het werkt. Nu nemen we buiten proeven om te kijken bij welke temperatuur en jaargetijde dit het beste werkt, hoe vaak de boom behandeld moet worden en of dit landelijk toepasbaar is”, zegt Derksen.
Bomendienst Idverde coördineert de proef en de testen bij de WUR. ,,Dordrecht is hierin een voorloper en heeft als eerste doorgepakt. Daarna zijn we deze proeven ook in Schiedam en Vlaardingen gaan doen”, zegt Tom Verstraten van Idverde.